Energietransitie én Grondstoffentransitie
Afgelopen vrijdag, 16 september 2022 verscheen de eindrapportage van de verkenning van de Sociaal Economisch Raad (SER) naar dat wat nodig is om de klimaatdoelen te gaan halen. Voor een brede welvaart is evenwichtig sturen op de energietransitie én de grondstoffentransitie essentieel aldus de raad. En daar waar we inmiddels rondom de energietransitie van alles kunnen meten, is dat bij die grondstoffentransitie nog maar zeer beperkt het geval. De SER adviseert het kabinet dan ook de grondstoffentransitie tot prioriteit te maken. Het filmpje ter begeleiding van de presentatie van het rapport maakt deze noodzaak in 3 minuten en 37 seconden duidelijk.
Kritische grondstoffen (nog) noodzakelijk voor energietransitie
Deze 3 minuten en 37 seconden heb je niet eens nodig als je een blik werpt op de afbeelding hiernaast. In één oogopslag zie je dat juist die grondstoffen nodig zijn voor de energietransitie die door de Europese Commissie als kritisch zijn gedefineerd (de zogenaamde CRMs: Critical Raw Materials). In 2011, toen deze lijst voor het eerst verscheen waren dit er 14. In de meest recente lijst (2020) staat dit aantal inmiddels op 30. De vraag is hoeveel dit er in 2023 zullen zijn (de lijst wordt elke drie jaar bijgewerkt).
Energietransitie en Grondstoffentransitie staan daarmee op gespannen voet. En daar waar we de energietransitie met CO2 calculatoren steeds beter kunnen meten, kunnen we dat met de grondstoffentransitie nog maar heel beperkt.
Deze afbeelding overigens is afkomstig uit het in 2020 verschenen EU rapport: CRMs For Strategic Technologies And Sectors in The EU.
Evenals het rapport van de SER en het 2020 EU CRM critical factsheet is deze hier te downloaden.
De Gordiaanse knoop van het meten van circulariteit
Voor het meetbaar maken van de grondstoffen transitie kan een Material Flow Analysis (materiaal stroom analyse of materiaal balans ) worden opgesteld. Of er kan een Life Cycle Analysis (LCA) worden uitgevoerd. Trajecten die én een behoorlijke investering in tijd vragen én alleen werken als de benodigde data beschikbaar is / wordt gesteld. Voor het gemiddeld MKB bedrijf (toch 90% van ons bedrijfsleven) is dit niet weggelegd. Bovendien, zo blijkt ook uit het filmpje van de SER is een meer holistisch perspectief nodig.
Het meetbaar maken van circulariteit - want dat is wat de grondstoffentransitie is - is een Gordiaanse knoop. Zo'n kleine 125 modellen zijn inmiddels ontwikkeld waarvan sommige maar liefst 365 variabelen (kunnen) meten. Opvallend echter is dat slechts een beperkt aantal modellen in zeer beperkte mate wordt ingezet. Meer dan terecht dus dat de SER het kabinet adviseert van grondstoffentransitie, van circulariteit, prioriteit te maken. Op de vraag hoe dan, kunnen wetenschappers en anderen nu verder gaan kauwen. En dat is precies wat ik in mijn promotieonderzoek aan het doen ben.
Over de Gordiaanse knoop. Over het meetbaar maken van circulariteit, het holistisch kijken en de adoptie door het midden en kleinbedrijf verzorg ik op 22 september a.s. samen met Suzie Joku een online ontbijt seminar. Meld je (gratis) aan als je meer over dit onderwerp wilt horen en er over mee wilt praten.
Ga naar: https://www.slimcirculair.info/grondstoffentransitie voor meer achtergrond info over deze materie of het ophalen van de rapporten.
Wellicht tot de 22e.